ضمیر: کلمه ای است که جایگزین اسم می شود و از تکرار آن پرهیز می کند. ضمایر دو نوع است:
ضمیر: کلمه ای است که جایگزین اسم می شود و از تکرار آن پرهیزمی کند.
مثلا در عبارت (ایرانیان در کشورشان جشن گرفتند) ضمیر (شان) جایگزین کلمه (ایرانیان) شده و از تکرار آن جلوگیری کرده است.
یا در عبارت (رستم پهلوان بزرگی بود هر کس او را می دید) ضمیر (او) جایگزین کلمه (رستم) شده و از تکرار آن جلوگیری کرده است.
ضمایر دو نوع است: ضمایر منفصل (جدا: به اسم نمی چسبد)
جدول ضمایر منفصل |
مفرد |
مثنی |
جمع |
مذکر غایب (سوم شخص) مونث |
1-هُوَ او (یک مرد) |
2- هُما آن دو |
3-هُم آنها (چند مرد) |
4- هی او (یک خانم) |
5-هُما آن دو |
6-هُنَّ آنها (چند خانم) |
|
مذکر مخاطب (دوم شخص) مونث |
7-اَنْتَ تو (یک مرد) |
8-اَنْتُما شما «دو نفر» |
9-اَنْتُمْ شما «چند مرد» |
10-اَنْتِ تو (یک خانم) |
11-اَنْتُما شما «دو نفر» |
12-اَنْتُنَّ شما «چند خانم» |
|
مُتَکَلِّمْ (اول شخص) |
مُتَکَلِّمْ وحده مُتَکَلِّمْ مع الغیر 13- اَنا 14- نَحْنُ من ما |
مثال : هُوَ کَتَبَ: او نوشت هُوَ ذَهَبَ: او رفت
ضمایر متصل ( چسبیده: به اسم می چسبد)
جدول ضمایر متصل |
مفرد |
مثنی |
جمع |
مذکر
غایب(سوم شخص)
مونث |
1-هُ ـَش / ــِ او |
2- هُما ـِشان / ـــِ آن دو |
3- هُم ـِشان / ــِ آنها (چندمرد) |
4- ها ـَش / ــِ او |
5- هُما ـِشان / ـــِ آن دو |
6- هُنَّ ـِشان / ــِ آنها (چند خانم) |
|
مذکر
مخاطب(دوم شخص)
مونث |
7- کَ ـَت / ــِ تو |
8- کُما ـِتان / ــِ شما دونفر |
9- کُمْ ـِتان / ــِ شما (چند مرد) |
10- کِ ـَت / ــِ تو |
11- کُما ـِتان / ــِ شما |
12- کُنَّ ـِتان / ــِ شما (چند خانم) |
|
مُتَکَلِّمْ (اول شخص) |
مُتَکَلِّمْ وحده مُتَکَلِّمْ مع الغیر 13 - یِ 14 - نا ـَم / ــِ من ـِمان / ــِ ما
|
مثال : کِتابَه : کتاب او قَلَمُکَ :قلمَت / قلمِ تو
کتابی: کتابـَم /کتابِ من